Enflasyon Nedir?

Son zamanların en çok konuşulan konusu şüphesiz ki hepimizi derdi olan enflasyon. Bu sorun öyle bir seviyeye ulaştı ki sadece dar gelirlinin değil; orta direği de aşıp artık orta üst ve zengin kesime kadar ulaştı. Herkes enflasyondan şikayet eder oldu. Toplumsal sorunların odağı ve temel kaynağı haline geldir. Bu yazımızda rahmetli Süleyman Demirel'in bir röportajında ahlaki çöküntünün sebebi olarak gösterdiği enflasyonun tanımını yapacak, devletin enflasyonla nasıl mücadele ettiğinden ve enflasyondan korunmak için kişisel olarak neler yapabileceğimizden bahsedeceğiz.

Son yıllarda toplumumuzun her kesiminin ortak sorunu olan enflasyon terim şu şekilde tanımlanır.

Enflasyon, genel fiyat seviyesinin sürekli ve hissedilir bir şekilde artmasıdır. Bir diğer tanımı ise, nominal milli gelirin, bu gelirle satın alınan mal miktarına (gerçek milli gelire) nazaran artması yani şişmesidir. Enflasyon, iktisadi literatürde fiyatlar genel düzeyinin, belli bir zaman aralığında sürekli düşüş gösterdiği süreci ifade eden deflasyon teriminin tersidir. Yani genel olarak piyasadaki mal ve hizmet fiyatlarının yükselmesidir.

Hiçbir Şey durup dururken olmaz. Enflasyonun da mutlaka nedenleri vardır. Peki enflasyon neden yükselir?

Enflasyonun temel nedenleri şunlardır:

• Para arzının artması: Merkez bankasının para basması veya bankaların kredi vermesi gibi faktörler para arzını artırarak enflasyona neden olabilir.
• Talep artışı: Tüketicilerin veya firmaların mal ve hizmetlere olan talebinin artması da fiyatların yükselmesine ve enflasyona yol açabilir.
• Maliyet artışı: Üretim maliyetlerinin artması da fiyatların yükselmesine ve enflasyona neden olabilir.

Enflasyonun bazı belirtileri şunlardır:

• Fiyatların sürekli artması
• Paranın satın alma gücünün düşmesi
• Yatırımların azalması
• Ekonomik büyümenin yavaşlaması

Enflasyonun ekonomiye zararı nedir? Enflasyonun etkileri nelerdir?

Enflasyonun ekonomi üzerinde birçok olumsuz etkisi vardır. Enflasyon, paranın satın alma gücünü düşürerek halkın refahını azaltır. Ayrıca, yatırımları ve ekonomik büyümeyi de olumsuz etkiler. Bunlara bağlı olarak toplumda geçim sıkıntısı baş gösterir. İşsiz kalan veya geçinemeyen insanların suça yönelme ihtimali artar. Aile içinde huzursuzluk meydana gelir Bu huzursuzluk dışarıya da yansır. İnsanlar arasında birbirlerine tahammülsüzlük ve çatışmalar başlar. Şiddet olaylarının artmasının da nedenlerinden biri yüksek enflasyona bağlı geçim sıkıntısının ortaya çıkardığı ahlaki ve psikolojik bozulmadır. 

Devlet enflasyonla mücadele etmek için neler yapar?

Para piyasaları merkez bankaları tarafından yönetilir. Bu nedenle enflasyonla mücadelenin ön saflarında merkez bankaları bulunur. Enflasyonu kontrol altına almak için merkez bankaları çeşitli para politikaları uygular. Para politikasının temel amacı, para arzını kontrol ederek enflasyonu istenilen seviyede tutmaktır.

Merkez bankaları, para arzını kontrol etmek için çeşitli araçlar kullanır. Bu araçlar şunlardır:

• Açık piyasa işlemleri: Merkez bankasının, piyasadan tahvil alıp satarak para arzını kontrol etmesidir.
• Rezerv gereksinimi: Bankaların, Merkez Bankası'nda tutmak zorunda olduğu mevduat oranıdır.
• Faiz oranları: Merkez bankasının bankalara uyguladığı faiz oranlarıdır.

Enflasyon Türleri Nelerdir?

Enflasyon, farklı kriterlere göre çeşitli türlere ayrılır. Bunlardan en yaygın olanları şunlardır:

1. Talep enflasyonu: Talep artışı nedeniyle oluşan enflasyondur.
2. Maliyet enflasyonu: Üretim maliyetlerinin artması nedeniyle oluşan enflasyondur.
3. Para arzı enflasyonu: Para arzının artması nedeniyle oluşan enflasyondur.
4. Durgunluk enflasyonu: Ekonominin durgun olduğu bir dönemde oluşan enflasyondur.
5. Hiperenflasyon: Fiyatların çok hızlı bir şekilde arttığı enflasyondur.

Enflasyon Nasıl Hesaplanır?

Enflasyon, tüketici fiyat endeksi (TÜFE) veya üretici fiyat endeksi (ÜFE) gibi endeksler kullanılarak hesaplanır. TÜFE, hanehalklarının tükettiği mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişimi ölçer. ÜFE ise üreticilerin sattığı mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişimi ölçer.

Enflasyon oranı, bir önceki yıla göre TÜFE veya ÜFE'deki değişim oranı olarak hesaplanır.

Enflasyondan Korunmak için Ne yapmalı?

Enflasyonun etkilerini azaltmak için bireyler de bazı önlemler alabilir. Örneğin,

Tasaruflarını enflasyondan koruyan yatırım araçlarına yönlendirebilirler.

Gelirlerini artırmak için ek iş yapabilirler.

Harcamalarını kontrol altına alabilirler.

Enflasyondan nasıl korunacağınızla ilgili daha fazla bilgi almak için "Paranızı Enflasyondan Nasıl Korursunuz?" başlıklı yazımızı okyabilirsiniz.