Telif Hakkı deyip geçmeyin; Miki'nin Sonu Ne Olacak?

 Telif hakkı biten Miki'nin sonu böyle mi olacak?

    Mickey Mouse, hepimizin sevdiği bir çizgi film kahramanı. Disney'in kurucusu Walt Disney, 1928 yılında bu tatlı fareyi yarattı ve o zamandan beri Mickey Mouse, birçok filmde, çizgi romanda, oyunda, oyuncakta ve başka şeylerde oynadı. Mickey Mouse, Disney'in simgesi ve marka yüzü oldu.

     Ama, Mickey Mouse'un telif hakkı süresi 1 Ocak 2024'te bitti. Tabi burada ince bir detay var; telif süresi dolan Miki, Mickey Mouse'un ilk çizildiği ve konuşturulduğu Steamboat Willie adlı kısa filmdeki hali. Mik Fare'nin bu versiyonunu artık herkes bedava ve izinsiz kullanabilir :) Telif hakkı nedir? Telif hakkı sistemi nasıl işliyor? Miki'nin sonu ne olacak? Detaylar yazının devamında...

Artık ellerin mi oldun Miki?

Telif Hakkı Nedir ve Neden Önemlidir?

     Telif hakkı, bir eserin yaratıcısına, eserini belirli bir süre koruma ve kontrol etme hakkı veren bir yasadır. Telif hakkı, yaratıcıların emeklerinin karşılığını almasını, eserlerinin izinsiz kopyalanmasını, çalınmasını veya değiştirilmesini engeller aynı zamanda yaratıcılığı ve kültürel çeşitliliğe maddi destek sağlar.

     Telif hakkı süresi, bir eserin yaratıcısının ölümünden sonra belli bir süre devam eder. Bu süre, ülkeden ülkeye ve eser türüne göre değişir. Örneğin ABD'de, 1978 yılından sonra yayınlanan eserler için telif hakkı süresi, yaratıcının ölümünden sonra 70 yıldır. Ama, 1978 yılından önce yayınlanan eserler için telif hakkı süresi, ilk yayın tarihinden itibaren 95 yıldır.

Mickey Mouse'un Telif Hakkı Süreci Nasıl İşledi?

     Mickey Mouse yani "Miki" 1928 yılında Walt Disney tarafından yaratıldı. İlk olarak, Steamboat Willie adlı kısa bir sessiz filmde göründü. Bu film, aynı zamanda sesli film teknolojisini kullanan ilk çizgi film oldu. Mickey Mouse, bu filmde siyah beyaz, yuvarlak kulaklı, kısa pantolonlu ve ayakkabılı bir fare olarak çizildi. Film, 18 Kasım 1928'de New York'ta sinemalarda oynadı.

     Mickey Mouse'un telif hakkı süresi, Steamboat Willie'nin ilk yayın tarihinden itibaren 95 yıl olarak belirlendi. Bu süre, 1 Ocak 2024'te bitti. Bu, Mickey Mouse'un Steamboat Willie halinin kamu malı olduğu anlamına geliyor. Kamu malı, telif hakkı süresi dolmuş veya telif hakkından vazgeçilmiş eserler için kullanılan bir sözcük. Kamu malı olan eserler, herkes tarafından bedava ve izinsiz kullanılabilir, kopyalanabilir, değiştirilebilir veya dağıtılabilir.

     Ama, Mickey Mouse'un telif hakkı süresinin bitmesi, Disney'in tüm haklarını kaybettiği anlamına gelmiyor. Disney, Mickey Mouse'un daha yeni hallerini, özellikle de 1940 yılında Fantasia filminde görünen üç parmaklı, eldivenli ve kırmızı pantolonlu halini ticari marka olarak koruyor. Ticari marka, bir ürünü veya hizmeti tanıtan ve ayıran bir işaret veya semboldür. Ticari marka, telif hakkından farklı olarak, süresiz olarak devam edebilir, ama belirli koşullara bağlıdır. Disney, Mickey Mouse'un daha yeni hallerinin telif hakkını da korumaya devam ediyor. Bu haller, Walt Disney'in ölümünden sonra 70 yıl boyunca telif hakkına tabi olacak.

Mickey Mouse'un Kamu Malı Olmasının Sonuçları Nelerdir?

Mickey p..venklerin eline düşerse onu kim kurtaracak?

     Mickey Mouse'un kamu malı olması, hem Disney hem de kamu malı savunucuları için önemli sonuçlar doğuruyor. Disney, Mickey Mouse'un en eski halinin telif hakkını kaybederek, bu halini kullanmak isteyen herkesten para alamayacak. Ayrıca, bu halinin izinsiz olarak kopyalanması, değiştirilmesi veya başka amaçlarla kullanılmasını durduramayacak. Bu, Disney'in kazancını ve marka imajını kötü etkileyebilir yani bundan sonraki yapımlarda Miki fareyi illegal hallerde görebiliriz.

Yani uzun lafın kısası; O artık herkesin faresi..